Till Eulenspiegel kimdir?
Makale: Özhan Öztürk
Till Eulenspiegel, söylenceye göre MS 1300 yılında Kuzey Almanya’nın Brunswick yakınlarındaki Kneitlingen köyünde doğmuş, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğunu baştan aşağı dolaşmış şakacı kişiliğini yansıtan pek çok sözlü hikâyeye konu olmuş bir soytarı ve hilebazın adıdır. 1350 yılında Mölln veya Lüneburg’da öldüğü söylenen yoksul gezginin tarihi bir karakter olup olmadığı uzun araştırmalara konu olmuştur.
Till Eulenspiegel kimdir?
Fynes Moryson, Yol (1591) adlı eserinde dikey olarak tabutu gömüldüğü için kahramana atfedilen 1350 tarihli bir mezar taşına rastladığını bildirirken, Alman Tarih profesörü Bernd Ulrich Hucker, 1980 yılında yayınlanan Till Eulenspiegel adlı çalışmasında tapu kütüğünde kahramanın adını taşıyan tek kişinin 1339 yılında 4 arkadaşıyla birlikte yol soygunu suçlamasıyla Brunswick’te hapsedilmiş olduğunu kaydetmiştir.
Till Eulenspiegel Hikayeleri
Eulenspiegel’in öyküleri 1510 yılında Honegger tarafından bulunup Ein kurtzweilig Lesen von Dyl Ulenspiegel adıyla 1515 yılında yayınlanmıştır. 95 komik öyküyü içeren kitapta 87 ağaç oyma gravür de yer almaktadır.
Yokuş çıkarken inişi düşünüp gülen, yokuş inerken de çıkışı düşünerek ağlayacak, bataklığa düştüğünde saçından kendini saçından tutup çıkaracak denli tuhaf bir karakter olan Till Eulenspiegel’in elinden düşürmediği aynası insanlara kendilerini mizah yoluyla görebilmeleri için kullandığı bir sembol ise baykuş ise insanlara bilgece uzaktan bakan hayat felsefesini temsil etmektedir. Tüccar ve hancılara küçük şakalar yapan Till Eulenspiegel’in hikâyeleri ile aşağı yukarı aynı dönemde yaşamış olan Nasreddin Hocanınkiler arasında şaşırtıcı benzerlikler bulunmaktaysa da Eulenspiegel insanları güldürürken komik duruma düşürmeyi sevdiğinden insanların üzerinde Hoca kadar olumlu izlenim bırakmamaktadır. Almanya’da Schöppenstadt’da adına açılmış bir müze bulunan kahraman İngiltere’de Tyll Owlyglass veya Tyll Owleglass adıyla tanınmıştır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016